دما و رطوبت محیط از جمله مواردی است که در صنعت تولید، انبارداری، پزشکی و حتی در زندگی شخصی افراد نقش مهمی دارد. از این رو میبایست دقت بیشتری را برای انتخاب رطوبت سنجی دقیقتر و مناسبتر به کار برد. امروزه با توجه به دلیل تغییر فصلها و تفاوت میزان تابش نور خورشید به سطح زمین، انتخاب بهترین دماسنج و رطوبتسنج، نیازمند استفاده از خنککننده و گرمکنندههای مصنوعی مانند کولر و بخاری میباشد. در طول سال به دلیل تغییر مداوم دما و رطوبت، افراد دچار مشکلاتی شدهاند که با ساخت وسایلی مانند ترمومتر، ترموستات، دماسنج و رطوبتسنج توانستهاند، بخش قابل توجهی از این تغییرات را جبران کنند. در این راستا دماسنجها و رطوبتسنجهای گوناگونی اختراع شده است که در ادامه به بررسی آنها میپردازیم.
دماسنج
دماسنج یا ترمومتر وسیلهای است که دما و مقدار درجه گرم یا سرد بودن یک جسم را اندازهگیری میکند. دماسنجها بر طیف گستردهای از فناوریها مانند تولید، تحقیقات علمی و اقدامات پزشکی تاثیر میگذارند. این محصولات دارای دو عنصرِ سنسور دما و نمایش تغییرات عددی هستند. سنسور دما در واقع همان حباب جیوه در دماسنجهای جیوهای یا سنسور بیومتریک در دماسنج مادون قرمز میباشد. دومین عنصری که به آن اشاره شد بهعنوان مثال مقیاس مرئی است که یا در دماسنج جیوهای روی شیشه علامت گذاری شده و یا نمایشگر دیجیتال در مدل مادون قرمز میباشد.
انواع دماسنج
دماسنجهای مایع، دماسنجهای الکترونیکی، دماسنجهای پزشکی، کرایومتر، پیرومتر و دماسنجهای مادون قرمز نمونههایی از انواع دماسنجها هستند.
دماسنجهای مایع
دماسنجهای مایع به دلیل مایعهای مختلفی که در آنها به کار میرود دارای محدودیتهایی هستند. یک مایع زمانی که گرم میشود با سرعتی منظم و قابلاندازهگیری منبسط میشود. به همین جهت این دماسنجها حاوی مایعی در یک لوله شیشهای باریک هستند. اکثر ما میدانیم که جیوه یکی از آشناترین و پرکاربردترین مواد مورد استفاده در دماسنجهای مایع میباشد. خوب است بدانید که علاوه بر جیوه مایعات دیگری مانند نفت سفید یا اتانول نیز در این نوع دماسنجها استفاده میشود. نحوه کار دماسنجهای مایع به این صورت میباشد که وقتی گرما زیاد میشود مایع از یک کاسه یا حباب به سمت قسمت خالی منبسط شده و از لوله بالا میرود و با کاهش دما، مایع منقبض شده و به سمت پایین میرود. مقیاس دماسنجهای مایع که در دو طرف لوله نیز نمایان است، درجه سانتیگراد و فارنهایت میباشد. از نمونه دماسنجهای مایعی میتوان به دماسنج حداکثری اشاره کرد. با افزایش دما در این دماسنج، مایع در لوله شیشهای بالا میرود اما با کاهش دما، مایع بهراحتی به سمت پایین حرکت نمیکند. هنگامی میتوان حداکثر دما را در یک بازه زمانی مشخص کرد که دماسنج را از محیط حذف و یا خارج کرده باشید. از دماسنجهای حداکثری معمولاً برای اندازهگیری دمای بدن افراد استفاده میشود.
دماسنجهای محیطی
این نمونه دماسنجها ابزاری کاربردی و اساسی برای اندازهگیری دما و رطوبت محیط بهحساب میآیند که در خانه و محیطهای پزشکی مورد استفاده قرار میگیرند. دماسنجهای محیطی، مردم را از دمای محیط آگاه میکند، بنابراین با تغییرات دما میبایست دمای محیط را به حالت اولیه و ثابت رساند. معمولاً دماسنجهای ساده محیطی بر خلاف دماسنجهای دیجیتالی قابلیت خاموش شدن خودکار را ندارند؛ بنابراین برای صرفه جویی در مصرف باتری میبایست زمان مشخصی را تنظیم کرد تا دستگاه طی آن زمان دماسنج را خاموش کند. از دیگر مزیتهای این فرایند این است که دیگر نیازی به تعویض یا شارژ مداوم باتری دماسنج نیست که این امر سبب افزایش عمر باتری دستگاه دماسنج نیز میشود. ضد آب بودن، هشدار دمای غیرمجاز، دقت، میزان ظرفیت باتری از جمله امکانات دماسنجهای دیجیتالی میباشد که شما میتوانید در هنگام خرید به این موارد توجه کنید.
تفاوت دماسنج و رطوبتسنج
تفاوت این دو وسیله در این است که دماسنج تنها دمای محیط را اندازهگیری میکند، اما رطوبتسنج اصولاً برای مکانهایی که میزان رطوبت در آنجا بسیار مهم است، کاربرد دارد.
رطوبتسنج
رطوبتسنج یا هیدرومتر که به آن نم سنج نیز گفته میشود، ابزاری برای اندازهگیری میزان بخار آب موجود در هوا و جو میباشد. بهعلاوه با استفاده از رطوبت سنج نیز میتوان مشخص کرد که هوای موجود دارای چه حجمی از رطوبت میباشد. در فرآیندهای صنعتی اگر مقدار رطوبت موجود در هوا کم یا زیاد باشد، ممکن است موجب ایجاد اختلال در انجام کارها شود؛ به همین دلیل مقدار رطوبت موجود در هوا دارای اهمیت زیادی است. رطوبت سنجها دارای انواع مختلفی از جمله رطوبت سنج دیجیتال صنعتی، رطوبت سنج دیجیتال رومیزی و رطوبت سنج جامدات هستند. رطوبت سنجهای دیجیتال شامل دو نوع پرآب سرخود و پرآب جدا و رطوبت سنج های جامدات دارای دو نوع پر آب مخرب و پرآب غیر مخرب میباشند.
دماسنج و رطوبت سنج دیجیتال همزمان
در مکانهایی مانند گلخانهها، سردخانهها، انبار، استخر و … لازم است که دائما دما و رطوبت محیط ثبت و نمایش داده شود، تا شخص بداند که آیا میزان دما و رطوبت هوا از بازه استاندارد خارج شده است یا نه. نمونهای از نمایشگرهای دیجیتال دما و رطوبت این قابلیت را دارند تا در صورت خروج عدد ثبت شده دما و رطوبت محیط مقدار حداقل و حداکثر را تنظیم کنند و در هنگام تغییر دما با یک بوق شخص را نسبت به خطر آگاه میکنند.
برخی از ویژگی های دماسنج و رطوبت سنج
دارای صفحه نمایش LCD بزرگ
توانایی اندازهگیری دما و رطوبت
دارای حافظه برای ذخیرهسازی حداقل و حداکثر دما و رطوبت
قابلیت نمایش دما بهصورت درجه سانتیگراد و درجه فارنهایت